Demian là cuốn sách kể về câu chuyện của một người trẻ, đại diện cho biết bao người trẻ tuổi khác, bước trên hành trình đi tìm bản ngã của mình. 

Cuốn sách được nhận xét như một cuốn kinh của một tôn giáo mới, khi tác giả khuyên con người ta không cần theo một tôn giáo nhất định nào. Với lời tựa của nhà xuất bản: “Cuốn sách dành cho tất cả những ai đang hoang mang trước ngưỡng cửa trưởng thành”, Demian hoàn toàn khiến chúng ta trông chờ những điều thú vị từ nó.

Hai thế giới

Câu hỏi lớn mà tác phẩm này đặt ra là: “Có ranh giới nào giữa cái thiện và cái ác, giữa một nửa tươi sáng, cao quý với một nửa tội lỗi tăm tối hay không?”

Cậu bé Sinclair, nhân vật chính của cuốn sách được sinh ra trong một gia đình gia giáo, được sự bảo ban và chăm sóc của cha mẹ và anh chị em. Nhưng xuất phát từ một lời nói dối mà dần dần cậu rời xa ngôi nhà ấm áp ấy, tiến tới gần với một thế giới đầy cạm bẫy và theo như cậu đánh giá là “dơ bẩn”. Hai thế giới áp sát nhau, tách biệt mà hòa lẫn vào nhau. Người ta có thể phân biệt rạch ròi hai thế giới ấy, nhưng ai dám đảm bảo họ thuộc hoàn toàn về một thế giới?

Sinclair từ một cậu bé ngoan ngoãn, hiền lành và nhút nhát dần dần bị “bóng tối” nuốt chửng. Cậu sợ hãi, nhưng cũng bị kích thích và hấp dẫn bởi những điều mà cậu cho là ghê sợ, đến khi chấp nhận, buông thả bản thân, và rồi sẵn sàng cho một cuộc cách mạng phá huỷ chính mình để sống cho một thế giới mới.

Để tìm được đúng bản chất con người mình, Sinclair phải tự vượt qua những khoảng rừng tối tăm và nhiều cạm bẫy. Cậu từng là một kẻ nói dối, rồi trở thành tên bợm rượu bất trị. 

Nhưng, cậu may mắn khi có trong cuộc đời những người chỉ đường. Họ đưa ra những lời khuyên hay, họ khơi dậy được cái gì đó còn khúc mắc trong tâm trí của cậu. Đặc biệt là về vị thần Abraxas. Đó là một vị thần không đại diện cho cái tốt hay cái xấu, mà là cả hai. 

Hesse đã rất thành công khi miêu tả thế giới nội tâm ở cái tuổi “nổi loạn” một cách chính xác. Tác phẩm đan xen giữa những tư tưởng và ý niệm vật chất, giữa những gì thực sự diễn ra với những suy nghĩ của một con chiên ngoan đạo. Khi còn đang ở tuổi trẻ, chúng ta ai cũng có những “đức tin” – lý tưởng sống và quan điểm về thế giới xung quanh. Có người trẻ nào mà chưa từng nghĩ tới chuyện đi sang “thế giới cấm” đầy cám dỗ và bóng tối, cho dù ánh sáng có tốt đẹp và cần thiết đi chăng nữa? 

Phá huỷ một thế giới

Đồng hành, dẫn dắt Sinclair là Demian – người bạn từ thưở thơ ấu đến khi trưởng thành, mới chính là nhân vật được miêu tả nhiều nhất và được lấy làm tiêu đề truyện. Có thể nói Demian chính là một phần tính cách, tư tưởng của Sinclair được giấu kín trong phần đầu tác phẩm, mà sau này chính phần tính cách ấy đã dần “nuốt trọn” anh ta. Demian chính là đại diện của “cám dỗ” với Sinclair. 

Nhân vật này đem lại cho người đọc nhiều tư tưởng thú vị, táo bạo, đi ngược hoàn toàn những gì người ta hay thấy. Sinclair, có lẽ cứ sống trong tội lỗi và sợ sệt vì tên bắt nạt nắm được bí mật của cậu nếu như không có sự xuất hiện của Demian, một người mà chỉ nhìn lướt qua thôi cũng thấy tỏa ra thứ ánh sáng khác biệt. Từ khi có Demian, Sinclair từ một người cố ngăn cản mình khỏi những suy nghĩ đi ngược lại giáo lý thường ngày trở nên sáng tạo hơn, đào sâu bên trong con người mình hơn để tìm thấy đúng bản ngã của mình. 

Câu nói mà tôi thích nhất trong cuốn sách: “Chú chim phá vỡ vỏ trứng để ra ngoài. Quả trứng chính là thế giới. Những ai muốn được sinh ra trước hết phải phá hủy một thế giới”. Mỗi người trong chúng ta sẽ có vô số “vỏ trứng” – tức vùng an toàn của riêng mình. Quả trứng mà ta phải phá bỏ đầu tiên có lẽ là sự bao bọc và che chở của gia đình, tiếp đến là những giáo lý trong xã hội và trường học, sau cùng là những rào cản vô hình do chính chúng ta tạo ra.

Tuổi trẻ và những chiếc vỏ trứng

Cái hay của Demian vốn đến từ sự đồng cảm của độc giả trẻ với dòng suy nghĩ của Sinclair. Những chi tiết thể hiện sự đấu tranh trong tư tưởng và con người của Sinclair đã làm tăng thêm sức kỳ ảo cho tác phẩm. Có thể, nhiều người đọc sẽ cảm thấy khó hiểu và khó hình dung khi đọc những đoạn đó, bởi lẽ tác giả đã lồng một phần không nhỏ về tôn giáo. 

Những thông điệp mà tác giả đưa ra không chỉ có ở bề nổi mặt chữ và còn nhiều tầng lớp bên dưới. Chúng ta đang trưởng thành, có thể nhanh hay chậm, quan trọng là chúng ta có chịu phá vỡ những “chiếc vỏ trứng” bao quanh mình. Việc bạn cần làm là lắng nghe và vượt qua. Lắng nghe bản thân mình, hỏi nó muốn gì và vượt qua những thứ ập đến với bạn. Cuối cùng, Demian sẽ là cuốn sách đáng đọc cho những ai còn đang chơi vơi trước ngưỡng cửa trưởng thành và cần tìm động lực để sẵn sàng rời bỏ những “chiếc vỏ trứng” an toàn nhưng nhàm chán.

Hoàng Hiệp